امیرعباس محمدی کوشکی، رئیس تیم اختراعات ایران، با اشاره به انتشار شاخص مالکیت فکری 2021 که هر ساله توسط سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) منتشر می شود، گفت: این گزارش یکی از مهمترین آنهاست و گزارش هایی وجود دارد که نشان می دهد. توسط کشورها بررسی می شود تا سازمان ها و نهادهای متعددی بتوانند با پیگیری آمارهای منتشر شده در این گزارش، چالش ها و نقاط ضعف خود را در این شاخص ها شناسایی کرده و بر اساس آن ها، تلاش کنند تا رتبه های سال آینده بالاتر باشد.
وی شاخص مالکیت معنوی را شامل «علائم تجاری»، «اختراعات»، «طرح‌های صنعتی»، «حفاظت از گیاهان» و «نشانه‌های جغرافیایی» می‌داند و ادامه می‌دهد: این رتبه‌بندی بر اساس تحلیل 180 کشور و خدمات انجام شده است. مناطق ملی و مالکیت معنوی بررسی و منتشر شد.
محمدی کوشکی «چین»، «آمریکا» و «ژاپن» را به عنوان سه کشور پیشگام در زمینه مالکیت معنوی در جهان خواند و گفت: این کشورها برای حوزه‌های مختلف مالکیت معنوی مانند ثبت علائم تجاری، علائم تجاری، طرح های صنعتی و ثبت آنها برنامه ای برای اختراع دارند و به همین دلیل کشوری مانند چین در حال تبدیل شدن به قدرت اول جهانی است.
وی با تاکید بر اینکه کشوری در زمینه نوآوری، ثبت اختراع و مالکیت معنوی موفق تر است که برای مخترعان خود ارزش بیشتری قائل است، ادامه داد: مالکیت معنوی و ثبت اختراع می تواند کمک بزرگی به اقتصاد کشورها کند.
رئیس تیم ثبت اختراعات ایران با اشاره به جزئیات این گزارش خاطرنشان کرد: بر اساس این گزارش، ایران رتبه 21 ثبت اختراع، رتبه 3 علائم تجاری و 12 در طرح های صنعتی که شامل اپلیکیشن ها و دستگاه های دارای نوآوری است، می باشد. ایران اکتسابی و در کل رتبه یازدهم جهان را در مالکیت معنوی دارد.
ثبت علامت تجاری
محمدی کوشکی با اشاره به وضعیت ثبت جهانی علائم تجاری ایران گفت: ایران در سال گذشته با ثبت 541 هزار و 750 ثبت علامت تجاری رتبه سوم جهان را کسب کرده است. رشد برندها در سال 2020 بسیار خوب بود.
وی با تاکید بر اینکه این رتبه بندی شامل تعداد درخواست های علامت تجاری از تمامی شرکت های ایرانی است، خاطرنشان کرد: این شاخص شامل هر برند و محصول تولید شده مانند عروسک ها یا فنجان های تولید شده توسط شرکت ها برای اولین بار است.
محمدی کوشکی افزود: چین با 9 میلیون و 35 هزار درخواست در رتبه اول جهان قرار دارد. بیشتر پیشرفت های جهانی در ثبت علائم تجاری مربوط به کشور چین است و این تعداد نشان دهنده حضور تعداد زیادی استارت آپ در این کشور است در حالی که چین جزو اولین کشورهایی بود که تعداد زیادی علامت تجاری را در سطح ملی و بین المللی به ثبت رساند. دفاتر
وی ثبت علامت تجاری را عامل موفقیت استارت آپ ها عنوان کرد و خاطرنشان کرد: رتبه دوم در شاخص ثبت علامت تجاری آمریکا با ۷۸۰ هزار علامت تجاری و پس از آن ایران است.
محمدی کوشکی، رتبه چهارم اداره ثبت اختراع اروپا که با 438 هزار و 511 درخواست علامت تجاری در رتبه چهارم جهان قرار دارد، افزود: در مجموع درخواست های علامت تجاری 19.3 درصد در سال 2020 رشد داشته اند و رشد ایران در این شاخص 1.19 درصد است.
به گفته وی، ایران در سال ۲۰۱۹، ۵۵۴ هزار و ۹۲۵ کاراکتر ثبت کرده است.
وی نرخ رشد علائم تجاری در سال 2020 را 3.19 درصد عنوان کرد و گفت: 2 میلیون و 170 هزار درخواست ثبت علامت تجاری در دنیا دریافت شده است که چین در رتبه نخست قرار دارد.
وی ادامه داد: ایران رتبه سوم ثبت علائم تجاری و یازدهم در ثبت طرح های صنعتی را دارد که در مجموع دارای سه شاخص (علامت تجاری، ثبت اختراع و ثبت طرح های صنعتی)، جایگاه ایران در جهان هشتم و چین، آمریکا است. آلمان و ژاپن نیز به ترتیب در رتبه های اول تا چهارم قرار دارند.
جایگاه ایران در ثبت اختراعات
وی ایران را رتبه بیست و یکم در شاخص ثبت اختراع در سال 2020 عنوان کرد و گفت: در این شاخص چین با یک میلیون و 498 هزار و 159 درخواست در رتبه اول، آمریکا با 597 هزار و 172 ثبت اختراع در رتبه دوم و ژاپن با 288 میلیون و 472 هزار اختراع در رتبه سوم قرار دارند.
رئیس تیم ثبت اختراع ایران با اشاره به مزایای الحاق ایران به معاهده همکاری ثبت اختراع یا PCT گفت: این تیم 158 عضو دارد. زیرا گواهینامه سند مهمی است که مخترعان در سراسر جهان می توانند به آن استناد کنند، در حالی که سایر محققین با مطالعه جهانی اختراعات مطلع می شوند و از ثبت مجدد آن جلوگیری می شود.
وی PCT را به عنوان یک معاهده بین المللی چندجانبه توصیف کرد که می تواند برای تسهیل حفاظت از حق ثبت اختراع و پیشرفت فناوری در هر یا همه کشورهای عضو مورد استفاده قرار گیرد.
محمدی کوشکی با تاکید بر اینکه ایران اکنون باید برای استعلام هزینه پرداخت کند، ادامه داد: ایران در حال حاضر به استعلام اختراعات از طریق WIPO دسترسی ندارد و بنابراین مخترعان ایرانی باید هزینه ای بپردازند تا بتوانند این ملک را در کدام کشورها جستجو کنند. ایده ثبت شد؟ اما ایران باید دسترسی آزاد به تحقیقات داشته باشد.
وی با بیان اینکه مخترعان ایرانی برای دریافت هر PCT باید حدود 1500 دلار بپردازند، ادامه داد: با توجه به اینکه اکوسیستم نوآوری از سال 1395 در کشور شکل گرفته است، تعداد ثبت اختراعات در کشور نیز افزایش یافته است، دسترسی ما به این سرویس می تواند باشد مزایایی مانند فناوری های طبقه بندی دارد.
رتبه ایران در شاخص تولید مالکیت فکری از نظر تولید ناخالص داخلی
رئیس تیم ثبت اختراع ایران با بیان اینکه بر اساس شاخص «تولید ناخالص داخلی دانشگاه ها»، ایران در بین 10 کشور دارای بیشترین تعداد درخواست ثبت اختراع مقیم قرار دارد، گفت: رتبه کشورها در این شاخص به شرح زیر است:
وی تاکید کرد: اداره مالکیت معنوی ایران نیز یکی از خدمات برتری است که برای ثبت اختراعات زیادی اقدام کرده است.
طبقه بندی فعالیت IP مقیم بر اساس مبدا
وی شاخص رتبه بندی مقیم مبتنی بر IP را شاخصی عنوان کرد که مخترعان به وسیله آن درخواست های ثبت اختراع را از دفاتر ملی به دفاتر ثبت اختراع در سایر کشورها ارسال می کنند و افزود: در این شاخص، درخواست های ثبت اختراع از دفاتر ثبت اختراع ملی به دفاتر ثبت اختراع در سایر کشورها ارائه می شود. که ایران در این شاخص در رتبه یازدهم جهان قرار دارد.
رئیس تیم اختراعات ایران گفت: از نظر IP مقیم بر اساس مبدا رتبه یازدهم، از نظر درخواست علامت تجاری رتبه سوم و از نظر ثبت طرح های صنعتی رتبه یازدهم را داریم. ما بر اساس رتبه بندی فعالیت های مبتنی بر IP (برنامه های ارسال شده از مبدا برای ثبت در سایر کشورها) در سال 2020 تا دسامبر 2021 در رتبه هشتم جهان قرار داریم.
محمدی کوشکی ادامه داد: در این شاخص چین در رتبه اول، آمریکا در رتبه دوم، آلمان در رتبه سوم و ژاپن در رتبه چهارم قرار دارند.
رتبه بندی جهانی گونه های گیاهی ایران
وی با گلایه از اینکه ایران از نظر ثبت گونه های گیاهی رتبه ای در دنیا ندارد، گفت: متأسفانه این شاخص اطلاعاتی از ایران ارائه نمی کند در حالی که ایران گونه های گیاهی زیادی دارد به طوری که در برخی از کشورها گیاه و گل یافت می شود. فقط در ایران ما با شناسایی گونه های گیاهی قادر به استخراج دارو هستیم، بنابراین ثبت گونه های گیاهی بسیار مهم است.
رئیس تیم اختراعات ایران با اشاره به تولید برخی داروهای گیاهی با تاکید بر اینکه در این حوزه علاوه بر ثبت داروها، گونه های گیاهی آن نیز باید به ثبت برسد، گفت: علاوه بر این، محققان کشور باید آگاه باشند. و عدم ثبت گونه های گیاهی از ایران نشان می دهد که در زمینه ثبت گونه های گیاهی اطلاعات، دانش و آموزش نداریم.
رئیس تیم اختراعات ایران با بیان اینکه در حال حاضر تمرکز بر ثبت علائم تجاری و ثبت اختراع است، افزود: این تمرکز نیز حاصل سال ها پیگیری است و اکنون پس از ارسال پتنت به سازمان ثبت اختراع، ماه ها باید صبر کنید تا طرح ها بررسی شوند.
ثبت طرح های صنعتی
وی جایگاه ایران را در شاخص پروژه های صنعتی جهان دوازدهم عنوان کرد و ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران جزو 11 کشور برتر در طراحی اپلیکیشن است که با 14 هزار و 984 نرم افزار موفق به رشد 6 دهم درصدی شد. چین با 770362 نرم افزار با رشد 203 درصدی در رتبه اول قرار دارد و اتحادیه اروپا با 196113 نرم افزار و رشد 41 درصدی در رتبه های بعدی قرار دارد.
محمدی کوشکی با بیان اینکه ایران در بین 20 کشور برتر در بخش طراحی قرار دارد، افزود: در این رتبه بندی اگرچه هند کمترین رتبه را دارد اما بیشتر برنامه نویسان دنیا هندی هستند، بنابراین مدیران عامل شرکت های بزرگی مانند مایکروسافت و اینستاگرام هستند. از هند هستند
رئیس تیم ثبت اختراعات ایران این موضوع را نشانه قدردانی کشور از مخترعان خود دانست و یادآور شد: ما در زمینه ثبت اختراع در حوزه خودرو مقام اول را داریم، اما صنعت خودروسازی ما در رتبه 150 جهان قرار دارد. ” این رتبه صد و پنجاه دلیل ضعف ما نیست بلکه در استفاده از این نوآوری در صنعت و اقتصاد ضعیف هستیم. ایران در زمینه تولید اپلیکیشن نیز در جایگاه خوبی قرار دارد، اما استفاده از این اپلیکیشن ها با موانعی مواجه است.
نوآوری های اعمال شده در صنعت
وی افزود: در صنعت IT که شامل پهنای باند، سرعت اینترنت و غیره می شود، ایران رتبه 50 را در جهان دارد اما در نوآوری در کسب و کار و تولید فناوری اطلاعات رتبه 10 را دارد. این نشان می دهد که ایران از نظر نوآوری و خلاقیت بالاتر از میانگین جهانی است اما از این نوآوری ها در صنعت استفاده نمی شود.
رتبه ایران در دریافت مدال های علمی
محمدی کوشکی با بیان اینکه ایران رتبه دهم دریافت مدال های علمی را دارد، افزود: رتبه ایران در زمینه های مختلف بالاست، اما به دلیل عدم بهره برداری از این نوآوری ها و فناوری های تولید شده در صنعت، وضعیت اقتصادی کشور مناسب نیست.
وی دلیل این امر را نبود زیرساخت های کافی عنوان کرد و ادامه داد: یکی از اقدامات در این زمینه تهیه فهرست اختراعات در حوزه های مختلف است و از سوی دیگر هر کدام از این اختراعات باید به صنایع مربوطه ارسال شود. به منظور بهره برداری “.
ایران متولی ثبت نشانه های جغرافیایی است
رئیس تیم ثبت اختراع ایران گفت: بر اساس آمارهای منتشر شده توسط خدمات ملی، ایران با 580 درخواست برای نشان جغرافیایی در رتبه بیست و دوم قرار گرفت.
وی با اشاره به ظرفیت های کشور در ثبت نشانه های جغرافیایی، تاکید کرد: مناطق زیادی در کشور وجود دارد که می توان آنها را در سازمان های بین المللی به ثبت رساند که از جمله آنها می توان به آرامگاه ها، شهرک تاریخی آجر دوم بلکیس در اسفرعین اشاره کرد. WIPO مبنایی برای جذب گردشگری خواهد بود.»
چالش ها و فرصت های نظام مالکیت فکری در ایران
به گفته وی، چالش های پیش روی نظام مالکیت فکری در کشور به شرح زیر است:
محمدی کوشکی خاطرنشان کرد: فرصت های پیش رو برای توسعه مالکیت فکری به شرح زیر است:
